Dwukierunkowe funkcje i obiekty proxy

Jedną z pierwszych rzeczy poznawanych w trakcie nauki programowania jest sposób działania funkcji. Mam tu na myśli zupełnie elementarny fakt, iż funkcje przyjmują zero lub więcej argumentów na wejściu i produkują co najwyżej jeden rezultat na wyjściu. Niezachwiana pewność w tę własność funkcji może być potem mocno nadwątlona, jeśli poznamy języki o bardziej egzotycznym sposobie działania, jak na przykład Prolog; tam wszystkie parametry funkcji mogą przekazywać dane w obu kierunkach, dzięki czemu np. za dzielenie i łączenie ciągów lub list odpowiada jedna i ta sam funkcja.
Nie trzeba jednak uciekać tak daleko od starego dobrego programowania imperatywnego, żeby zaobserwować odstępstwa od reguły. Parametry mogą przecież służyć do zwracania wartości – dzieje się to przy pomocy słów kluczowych ref/out w C# lub zwykłych wskaźników/referencji w C++. Często zdarza się wtedy, że “normalny” rezultat zwracany przez funkcję służy jedynie przekazaniu informacji o ewentualnym błędzie.

Rzadsza sytuacja polega na tym, że wynik funkcji staje się jej argumentem wejściowym. Technicznie nie jest nawet możliwe, ale można tak traktować sytuacje, gdy rezultatem jest l-wartość (l-value), tj. obiekt, do którego można przypisywać:

Typowo jest to referencja (tutaj int&), a powyższa konstrukcja – poprzez swojej podobieństwo do indeksowania zwykłej tablicy – nie należy do wielce zaskakujących. Co jednak można powiedzieć o tej:

poza widocznym od razu faktem, że pochodzi ona z języka, którego rozwlekłość składni przyprawia o niestrawność? :) Mianowicie tutaj nie ma już oczywistych przesłanek co do tego, czym jest lewa strona. Widać bowiem, że możemy jej przypisać dłuższy podciąg niż oryginalny i zostanie on mimo wszystko poprawnie zastąpiony – nie jest to więc żaden prosty “wyrób wskaźnikopodobny”. Może więc to po prostu feature akurat tego języka, którego nie da się zreplikować?…

Odpowiedź jest – jak można się domyślać, skoro o tym piszę – oczywiście negatywna :) Ażeby podobny efekt osiągnąć w C++, konieczne jest jednak zastosowanie techniki znanej jako obiekt pośredniczący – proxy. Powinien on zachowywać się jak zwykły rezultat funkcji, ale w razie potrzeby dawać również możliwość przypisywania do siebie. Naturalnie efekt takiego działania jest specyficzny dla konkretnej funkcji, która swoją drogą może być często zredukowana do samego tworzenia obiektu proxy:

Minimum, jakie rzeczony obiekt musi zapewniać, to operator przypisania oraz jakiś operator rzutowania, który pozwoli na “wyciągnięcie” rezultatu funkcji, gdy jest ona użyta w zwykły sposób:

Widzimy tutaj, że przy takim proxy nasza funkcja Mid użyta w zwykły sposób zachowuje się jak metoda substr. Gdy jednak umieścimy jej wywołanie po lewej stronie przypisania, zadziała metoda replace, służąca do zastępowania podciągu innym. W sumie więc poniższy kod:

będzie działał analogicznie do prezentowanego wyżej fragmentu w języku Visual Basic.

Opisana tu sztuczka nie jest oczywiście doskonała. Do pełni możliwości potrzebna jest jeszcze wersja read-only funkcji Mid, przyjmująca stałą referencję do stringa i wywołująca substr bezpośrednio, z pominięciem obiektu proxy. To jednak da się łatwo zauważyć.
Mniej widoczny jest natomiast fakt, że obiekt proxy, dodając kolejną warstwę niejawnych konwersji (tutaj: z siebie na string) może spowodować kłopoty tam, gdzie jedna niestandardowa konwersja jest już wykorzystywana. Dobry przykład to interakcja ze strumieniem:
std::cout << Mid(s, 0, 3) << std::endl;[/cpp] która nie powiedzie, bo operator strumienowy << nie posiada wersji dla lewego prawego argumentu będącego std::stringiem, a jedynie dla const char* (co swoją drogą jest dość dziwne). Rozwiązaniem jest napisanie takowego dla samego obiektu proxy.