Indeksowanie w Pythonie

Przeglądając jakiś rzeczywisty kod w języku Python można często natknąć się na nietypowe wykorzystanie operatora nawiasów kwadratowych. Tradycyjnie znaki te służą do indeksowania tablic, co w językach kompilowanych bezpośrednio do kodu maszynowego równa się prostej operacji na wskaźnikach:

Ponieważ jednak Python nie jest takim językiem, jego twórcy pozwolili sobie na to, by zawarte w nim kilogramy warstw abstrakcji oferowały dodatkową funkcjonalność również przy tak trywialnym zagadnieniu. W rezultacie indeksowanie tablic (a właściwie list, w tym i łańcuchów znaków) jest tu operacją, która często ukrywa w sobie znacznie bardziej skomplikowaną logikę niż to widać na pierwszy rzut oka.

Zacznijmy od tego, że w dopuszczalnymi indeksami są nie tylko dodatnie, ale i ujemne liczby całkowite. Oznaczają one dostęp do końcowych elementów tablicy: -1 do pierwszego od końca, -2 do drugiego, i tak dalej. Być może nie wydaje się logiczne to, że elementy tab[0] i tab[-1] są na przeciwnych krańcach listy podczas gdy ich indeksy różnią zaledwie o jeden. Uzasadnieniem jest tu odniesienie do indeksowania od końca w innych językach, czyli tab[tab.length() - i]. W Pythonie po prostu pomija się jawne zapisanie odwołania do długości tablicy.

Znacznie bardziej interesującym aspektem indeksowania jest użycie dwukropka (:). W zasadzie to zamienia on wówczas całą operację na “krojenie” (slice) tablicy, bo pozwala on na na wybór nie jednego elementu, a całego przedziału. Dokładniej mówiąc tab[i:j] oznacza fragment tablicy wyznaczony półotwartym zakresem indeksów . Kawałek ten zawiera więc tab[i], ale pomija tab[j]; jest to analogiczne chociażby do iteratorów begin() i end() w kontenerach STL.
To właśnie slicing jest tą nietypową operacją, która dla niewprawnego oka wygląda cokolwiek zagadkowo. Jest tak zwłaszcza wtedy, gdy wykorzystuje ona możliwość pominięcia jednego z krańców przedziału, który to jest wówczas “dociągany” do odpowiedniego krańca całej listy.

Łącząc wszystkie te zawiłości możemy już rozszyfrować większość często występujących przypadków użycia indeksowania w Pythonie:

Dwa ostatnie przykłady pokazują też, że tego rodzaju operacje są bardzo przydatne podczas przetwarzania łańcuchów znaków, które to “przypadkiem” są również swego rodzaju tablicami.